གཏམ་བཤད་པ། སྐུ་ཞབས་སངས་རྒྱས་སྐྱབས།
Tibet has not been part of China since ancient times Hon-Shiang LAU རྒྱ་རིགས་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ལིའུ་ཧན་ཁྲིན་གྱིས་བརྩམས་པའི་ཞིབ་འཇུག་ཆེད་དེབ་༼ བོད་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་༽ ཞེས་པ་ངོ་སྤྲོད། ཨང་རིམ་བརྒྱ་དང་བཞི་བཅུ་ཞེ་བརྒྱད། དེབ་འདིའི་ནང་དུ། བོད་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་ཞེས་པའི་དེབ་འདི་ནི། ཐེ་ཝན་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཁང་གི་སློབ་སྟོན་འོག་ཡོད་པའི་གངས་ལྗོངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་༢༠༡༩ ལོ་ཟླ་བ་༡༡ ནང་པར་སྐྲུན་བྱས་པའི་(བོད་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་) ཞེས་བའི་རྒྱ་ཡིག་གི་དེབ་ཅིག་ཡིན། དེབ་འདིའི་རྩོམ་པ་པོ་སྐུ་ཞབས་ལིག་ཧན་ཁྲིན། དེབ་འདི་ནི། བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག་གྲུབ་འབྲས་གསར་ཤོས་རེད་ཟེར་ན་ཧམ་བཤད་མིན་པར་འདོད། ངོ་སྤྲད་བྱེད་བཞིན་པའི་དེབ་འདི་ནི་ཁོས་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་བྲིས་པའི་སྟོད་ཆ་དེ་ཡིན། དེབ་འདིར་ལ་བམ་པོ་༤ དང་ཤོག་གྲངས་༨༣༠ ཡོད། པར་རིས་དང་ས་ཁྲ་བཅུ་ཕྲག་འགའ་བཀོད་ཡོད། དེབ་འདིའི་ནང་དུ། ༡། རྒྱའི་ཡིག་ཚང་ཚད་ལྡན་གྲགས་ཅན་ཏེ། གཙོ་བོ་གཞུང་གི་ཡིག་ཚང་དང་དེ་བཞིན་དམངས་ཀྱིས་བྲིས་པའི་ཡིག་ཚང་གི་ཟུར་དཔང་། དཔེར་ན། བཀའ་བཀོད་མ། གཞུང་བྲིས་མ་སོགས་ཀྱིས་བོད་དང་མིང་རྒྱལ་རབས་དང་། བོད་དང་ཆིང་རྒྱལ་རབས་དབར་གྱི་འབྲེལ་བར་བློ་གཟར་བོ་དང་ཡིག་ཚང་རང་གིས་ཁུངས་གཏུག་ར་སྤྲོད་ཀྱིས་བདེན་དཔང་བྱས་ཡོད། ༢། ༡༩༤༩ ལོའི་རྗེས་སུ་རྒྱ་ནག་དམར་པོ་གཞུང་གིས་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་ལ་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་རྫུན་བཟོ་ཅི་ལྟར་བྱས་པ་ཐེར་འདོན་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཐོག་མ་སུས་རྫུན་བཟོ་དང་དེབ་གང་དུ་བཀོད་པ། དེའི་རྗེས་སུ་དེབ་གང་དུ་ལུང་འདྲེན་བྱས་ཡོད་པ་སོགས།དཔེར་ན། རྒྱ་དམར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ཡིན་ཟེར་མཁན་ཡ་ཧན་ཀྲང་གིས་རྒྱའི་གནའ་བོའི་ཡིག་ཚང་གི་བརྗོད་བྱར་བཟོ་བཅོས་དང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་གནའ་བོའི་ཡིག་ཚང་ཁུངས་ལྡན་གྲགས་ཅན་གྱི་མིང་གཅིག་པ་ཡིན་པའི་དཔེ་དེབ་བསྐྱར་སྒྲིག་གིས་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བ་ངོ་མ་བཀབ་གསང་བྱེད་པ། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་དམར་པོ་གཞུང་གིས་གནའ་བོའི་ཡིག་ཚང་མེད་པ་གསར་བཟོ་ཡིས་བོད་ཀྱི་བདག་དབང་དང་། རྒྱལ་བ་པན་ཆེན་སོགས་ཀྱི་ཡང་སྤྲུལ་ངོས་འཛིན་ལ་ཇུས་གཏོགས་བྱེད་པ། དཔེར་ན་སྒྲིག་ཡིག་དོན་ཚན་ཉི་ཤུ་རྩ་དགུའམ་ལུགས་སྲོལ་གསར་འཛུགས་ཀྱི་དོན་ཚན་ཉི་ཤུ་རྩ་དགུ ཡང་ན་གྲོས་འདེབས་དོན་ཚན་ཉེར་དགུ་ཟེར་བའི་ཡིག་ཆ་རྫུན་བཟོ་དང་འགྲེལ་ལོག་གང་འདོད་བྱེད་པ། ༣། རྒྱའི་ཡིག་ཚང་ལ་བརྟག་དཔྱོད་བྱེད་སྟངས་སོགས་རྒྱས་པར་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་ན་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་དགེ་ཕན་ཆེན་པོ་ཡོད་སྙམ། དེབ་འདིའི་ཞིབ་འཇུག་གི་གྲུབ་འབྲས་ནི། བོད་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ནམ་ཡང་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་སུ་བསྡུས་ཐུབ་མེད་པའི་རང་བཙན་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན། རྒྱ་དམར་གྱི་བཙན་འཛིལ་ནི། ༡༩༥༠ ལོར་རྒྱ་དམར་གྱིས་བོད་ལ་དམག་དྲངས་པ་ནི་འཁྲུལ་བྲལ་གྱི་བཙན་འཛུལ་དང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་རྩ་མེད་བཟོས་པ་ཡིན། དེ་ནི་ཉི་ཧོང་གིས་༡༩༣༧ ལོར་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡ་གཟི་ལྡན་མཉམ་འབྲེལ་འཛུགས་ཆེད་རྒྱ་ནག་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱས་པའི་གནས་ལུགས་དང་དྲང་བདེན་ཙམ་ཡང་མེད། གཏམ་བཤད་གསན་གཟིགས་གྲུབ་རྗེས་མོས་རྟགས་SUBSCRIBESའགོད་པ་དང་བཤེར་འདྲེན་SHAREགནང་རྒྱུ་མ་མཉེལ་བ་གནང་རོགས། བཀའ་དྲིན་ཆེ།2023年7月24日 星期一
བོད་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་ཞེས་པའི་དེབ་ངོ་སྤྲོད།Tibet was never part of China. Part 147
གཏམ་བཤད་པ། སྐུ་ཞབས་སངས་རྒྱས་སྐྱབས།
Tibet has not been part of China since ancient times Hon-Shiang LAU རྒྱ་རིགས་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ལིའུ་ཧན་ཁྲིན་གྱིས་བརྩམས་པའི་ཞིབ་འཇུག་ཆེད་དེབ་༼ བོད་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་༽ ཞེས་པ་ངོ་སྤྲོད། ཨང་རིམ་བརྒྱ་དང་བཞི་བཅུ་ཞེ་བདུན། དེབ་འདིའི་ནང་དུ། བོད་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་ཞེས་པའི་དེབ་འདི་ནི། ཐེ་ཝན་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཁང་གི་སློབ་སྟོན་འོག་ཡོད་པའི་གངས་ལྗོངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་༢༠༡༩ ལོ་ཟླ་བ་༡༡ ནང་པར་སྐྲུན་བྱས་པའི་(བོད་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་) ཞེས་བའི་རྒྱ་ཡིག་གི་དེབ་ཅིག་ཡིན། དེབ་འདིའི་རྩོམ་པ་པོ་སྐུ་ཞབས་ལིག་ཧན་ཁྲིན། དེབ་འདི་ནི། བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག་གྲུབ་འབྲས་གསར་ཤོས་རེད་ཟེར་ན་ཧམ་བཤད་མིན་པར་འདོད། ངོ་སྤྲད་བྱེད་བཞིན་པའི་དེབ་འདི་ནི་ཁོས་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་བྲིས་པའི་སྟོད་ཆ་དེ་ཡིན། དེབ་འདིར་ལ་བམ་པོ་༤ དང་ཤོག་གྲངས་༨༣༠ ཡོད། པར་རིས་དང་ས་ཁྲ་བཅུ་ཕྲག་འགའ་བཀོད་ཡོད། དེབ་འདིའི་ནང་དུ། ༡། རྒྱའི་ཡིག་ཚང་ཚད་ལྡན་གྲགས་ཅན་ཏེ། གཙོ་བོ་གཞུང་གི་ཡིག་ཚང་དང་དེ་བཞིན་དམངས་ཀྱིས་བྲིས་པའི་ཡིག་ཚང་གི་ཟུར་དཔང་། དཔེར་ན། བཀའ་བཀོད་མ། གཞུང་བྲིས་མ་སོགས་ཀྱིས་བོད་དང་མིང་རྒྱལ་རབས་དང་། བོད་དང་ཆིང་རྒྱལ་རབས་དབར་གྱི་འབྲེལ་བར་བློ་གཟར་བོ་དང་ཡིག་ཚང་རང་གིས་ཁུངས་གཏུག་ར་སྤྲོད་ཀྱིས་བདེན་དཔང་བྱས་ཡོད། ༢། ༡༩༤༩ ལོའི་རྗེས་སུ་རྒྱ་ནག་དམར་པོ་གཞུང་གིས་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་ལ་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་རྫུན་བཟོ་ཅི་ལྟར་བྱས་པ་ཐེར་འདོན་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཐོག་མ་སུས་རྫུན་བཟོ་དང་དེབ་གང་དུ་བཀོད་པ། དེའི་རྗེས་སུ་དེབ་གང་དུ་ལུང་འདྲེན་བྱས་ཡོད་པ་སོགས།དཔེར་ན། རྒྱ་དམར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ཡིན་ཟེར་མཁན་ཡ་ཧན་ཀྲང་གིས་རྒྱའི་གནའ་བོའི་ཡིག་ཚང་གི་བརྗོད་བྱར་བཟོ་བཅོས་དང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་གནའ་བོའི་ཡིག་ཚང་ཁུངས་ལྡན་གྲགས་ཅན་གྱི་མིང་གཅིག་པ་ཡིན་པའི་དཔེ་དེབ་བསྐྱར་སྒྲིག་གིས་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བ་ངོ་མ་བཀབ་གསང་བྱེད་པ། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་དམར་པོ་གཞུང་གིས་གནའ་བོའི་ཡིག་ཚང་མེད་པ་གསར་བཟོ་ཡིས་བོད་ཀྱི་བདག་དབང་དང་། རྒྱལ་བ་པན་ཆེན་སོགས་ཀྱི་ཡང་སྤྲུལ་ངོས་འཛིན་ལ་ཇུས་གཏོགས་བྱེད་པ། དཔེར་ན་སྒྲིག་ཡིག་དོན་ཚན་ཉི་ཤུ་རྩ་དགུའམ་ལུགས་སྲོལ་གསར་འཛུགས་ཀྱི་དོན་ཚན་ཉི་ཤུ་རྩ་དགུ ཡང་ན་གྲོས་འདེབས་དོན་ཚན་ཉེར་དགུ་ཟེར་བའི་ཡིག་ཆ་རྫུན་བཟོ་དང་འགྲེལ་ལོག་གང་འདོད་བྱེད་པ། ༣། རྒྱའི་ཡིག་ཚང་ལ་བརྟག་དཔྱོད་བྱེད་སྟངས་སོགས་རྒྱས་པར་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་ན་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་དགེ་ཕན་ཆེན་པོ་ཡོད་སྙམ། དེབ་འདིའི་ཞིབ་འཇུག་གི་གྲུབ་འབྲས་ནི། བོད་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ནམ་ཡང་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་སུ་བསྡུས་ཐུབ་མེད་པའི་རང་བཙན་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན། རྒྱ་དམར་གྱི་བཙན་འཛིལ་ནི། ༡༩༥༠ ལོར་རྒྱ་དམར་གྱིས་བོད་ལ་དམག་དྲངས་པ་ནི་འཁྲུལ་བྲལ་གྱི་བཙན་འཛུལ་དང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་རྩ་མེད་བཟོས་པ་ཡིན། དེ་ནི་ཉི་ཧོང་གིས་༡༩༣༧ ལོར་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡ་གཟི་ལྡན་མཉམ་འབྲེལ་འཛུགས་ཆེད་རྒྱ་ནག་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱས་པའི་གནས་ལུགས་དང་དྲང་བདེན་ཙམ་ཡང་མེད། གཏམ་བཤད་གསན་གཟིགས་གྲུབ་རྗེས་མོས་རྟགས་SUBSCRIBESའགོད་པ་དང་བཤེར་འདྲེན་SHAREགནང་རྒྱུ་མ་མཉེལ་བ་གནང་རོགས། བཀའ་དྲིན་ཆེ།2023年7月18日 星期二
有必要老话重提在西藏发生的摄影暴力（二）
唯色RFA博客
2023.07.17
在拉萨帕廓转经道发生的各种摄影暴力。
（唯色拍摄）
3、当对方变成猎物
摄影者与被摄影者之间，应该建立的是一种人与人的关系，而不是猎人与猎物的关系，但遗憾的是，常常会有很多人把手中的相机视为武器，把别人视为猎物，产生予取予求的冲动和动作。
双方的态度十分耐人寻味。一些摄影者变得做作甚至古怪——说话怪里怪气，姿态怪模怪样，以为如此就会让对方就范，任其摆布。而被摄影者，且不说其传统中对摄影这种现代技术的抵触，即使古老的忌讳早已消散，但在偏僻的乡野依然古风犹存，为何对此就没有一点点尊重呢？即使古风早已荡然无存，如今许许多多土生土长的人们乐意把自己定格在相纸上，成为今后生活的纪念，但前提必然是愿意而不是不愿意，为何对此就没有一点点尊重呢？
有人这样回顾在进藏探险游中一群男女摄影者的拍摄经历：“1997年的藏北原野，那些纯朴的牧民对着几十架长枪短炮，脸上露出困惑的微笑。而特别活跃的这个女人，嘴里不断爆发出‘哦～呀’的声音，这种声音与其说是赞赏和鼓励，不如说是赤裸裸的挑逗，她用那种强烈的猎奇欲来挑逗镜头，难道这些进入镜头的牧民只是作为镜头前罕见的珍稀物种存在吗？”
事实上，摄影中的暴力就这么发生了。
事实上，在西藏发生的摄影暴力比比皆是。
4、与高原反应相似的变态行为
何以一位在此处摄影时知道收敛或者自律的摄影师，但在别处摄影时却变得肆无忌惮？何以在此处遵从的职责在别处却毫无约束力？何以在此处为对方所接受的权利在别处却不给予另一个对方？为什么会是这样？
当然那些内心里从来既无公德也无私德以至在哪里都留下坏名声的人，在此不必赘言。
这就不得不提到一个词：文化帝国主义。而文化帝国主义就像外来者在海拔高拔之地容易出现的症候——高原反应，许多人只要到了边疆，其心态的转变就像高原反应立即发生，那是一种自我优越甚至傲慢的心态，哪怕被掩饰得很好，却会在诸多行为中表露无疑。文化帝国主义，我自忖这是对在西藏发生的摄影暴力并不过分的注脚，非但不过分，甚至多少美言了。
类似的摄影暴力也同样出现在其它媒介当中。或许人们认为重在结果的呈现，而不是过程中的反常，于是不仅原谅、忽略而且纵容。然而即便是在技术上十分完美的作品，看上去再现的是西藏，却是借那种与高山反应相似的变态力量极其肤浅地再现了他们以为的西藏。而那些被摄影者往往是沉默的大多数，他们除了躲避或者表露拒绝乃至愤怒的表情往往是没有声音的，即使当场发出不满的声音，也因为语言不通而被当作另一种物种的私语。
但愿我的坦率不会被误解为一个民族主义者的表达。其实我知道当我这么评说时存在一种风险，对此我只能辩解：如果前提不是基于对方的无助、被动和沉默，如果从一开始就尊重既特殊、差异又互相重迭与关联的历史经验、生命体验，难道就拍不出关于西藏的好照片吗？
5、妖魔化或神圣化的西藏在被拍摄之后
历来对于西藏抱有两种最典型的态度：妖魔化或神圣化；尤其经由各类媒介的再现各有广泛的影响，专业的和不专业的区别无非在于一个巧妙一个拙劣而已，但结果都一样：使西藏失真，使西藏人失真。这就像当代卓越的批评大师爱德华．萨义德评述西方媒体眼中的穆斯林世界：当伊斯兰被报导了，伊斯兰也就被遮蔽了。
随着现代交通工具的日益方便给西藏带来的犹如过江之鲫的游客，在专业和不专业的西藏摄影中出现的摄影暴力也愈发突出，换句话说，这是现代化的暴力加剧了摄影暴力。理所当然地，当地人曾经的沉默会逐渐地转化成各种明显反对的方式。有意思的是，这反倒招来了被反对的一方同样激烈的反应：或勃然大怒，或痛心疾首，或失望透顶等等，却少有冷静的反思和自责。
是快速发展的商业化戕害了西藏人的心，使之变成动辄收费、斤斤计较的狡诈之徒？还是所有的包括文化帝国主义的强制行为早已损害了西藏人的尊严？事实上，西藏既不是人们想象中的净土，也不是人们想象中的秽土；西藏和世界上任何一个地方一样，是人所生活的土地。只不过，西藏因为有信仰，是一个有着绛红色（僧侣袈裟的颜色）光芒的地方。
当然也有很多好照片在传播西藏的精神，西藏人的精神；其中有着我们完整的生活、情感和文化。我相信这首先是基于一种人道的立场上实现的。
所以，我在朋友、摄影师陈小波的博客上关于西藏摄影到底怎样拍的讨论后面，看到这段跟贴倒是颇以为然：“为了拍照而去西藏，为了拍照而拍照，所谓摄影家或者摄影人也很可怜。最好的场面是西藏百姓自己有数字照相机，随时记录自己的生活，自己看自己，自己乐自己，有自己的发表影像权。等到西藏人人都是摄影人，一切就无所谓了。你拍我，我还拍你呢，谁稀罕谁？”（连载完）
（文章只代表特约评论员个人的立场和观点）
https://www.rfa.org/mandarin/pinglun/weiseblog/ws-07172023091907.html
2023年7月11日 星期二
有必要老话重提在西藏发生的摄影暴力（一）
唯色RFA博客
2023.07.10
在西藏发生的各种摄影暴力 图片来自网络
前些时日，有个自称是“反贼”、“读书人”、“二流摄影师”、“现居美国”的中国人，在推特上发长文推和在西藏拍的照片说：
“在我的摄影生涯中，曾经遭受过多次比较严重的攻击，都跟宗教有密切的关系。……另一个对摄影充满敌意的宗教，就是藏传佛教。藏区很多寺庙殿堂内部是不能拍摄的，我也没有拍过。但是很多喇嘛对于镜头的敌视就很难理解。因为寺庙毕竟也是卖了门票让游客来的，香火钱也有游客的份，也算是你的施主。但是，某些喇嘛却会对摄影者恶语相向，甚至发动攻击。”
我不想再转他的优越感满溢出屏幕的荒唐文字了，难道买了一张参观寺院的门票，就可以肆无忌惮地想拍什么就拍什么，想拍僧人就拍僧人？甚至还自鸣得意地认为自己的（强行）拍摄赐予了僧人们难得的幸运。而被僧人们拒绝后，就暴跳如雷地怒斥：“一群学习佛法的修行者，佛教徒，不要说对于自己的施主，就是对不相干的普通人，也断然不该干这种事，普通人都干不出来的仇恨行为，你学佛的来干，你学了些什么呢？”
推特上的老林永生既是佛教徒，也是出版过关于藏传佛教、关于西藏文化的作家，他在那个中国人的推文下面的回复很赞。他说：
“我在西藏拍了27年。很简单：1、先问，后拍；2、对方不乐意被拍，不拍；3、对方乐意被拍，才拍。不是宗教不宗教民族不民族的区别，地球不围绕你的相机转。哪怕你在上海北京地铁看到个同为汉人的美女，你想拍，也是这个规矩对不？不能不问就拍还抱怨美女不高兴啊。简单文明社会做人礼貌不是？”
没错。老林说的有道理。那些习惯了到处实施摄影暴力的人其实很不文明，让我想起十几年前我写的一篇文章《在西藏发生的摄影暴力》（发表于图文集《看不见的西藏》一书，2008年由台湾大块文化出版）。看来有必要老话重提啊。文章如下：
在西藏发生的摄影暴力
1、对一次摄影行为的记忆
火车还没有开往拉萨之前，火车还没有把打算拍下“到此一游”的游客源源不断地送往布达拉宫之前，专业的不专业的“西藏照片”已经多如牛毛了。专业的不专业的摄影者们怀抱各式各样的摄影器材，满怀各式各样的热情奔走在有着另一种美丽的雪域大地上，捕捉着劈面相逢的瞬间渴望占为己有的异域镜像。早在几年前，在拉萨香火最旺的大昭寺，我对一次外来摄影行为引起争吵的记忆尤深。
一方是两个浑身摄影行头的内地男子，另一方是本来正跟裹着绛红色袈裟的僧人说话的两个汉地女居士和两个藏人女子。前者想猎奇，后者不让拍，于是吵起来了。有意思的是那两人竟然比遭到他们打扰的人更愤怒，非常炽盛的气焰把他们的脸都烧红了。为什么不能拍？你们有什么权利不许我们拍照？口气咄咄，挥舞着相机就像挥舞着武器。而他们的理由是，寺院是公共场所，所以想拍什么就拍什么，这是我们的权利；而对方的理由是，寺院是朝圣之地，我们既不是公共人物，更不是展品。
权利的说法并不那么简单，言下之意分明传达着权力者的自我感觉。而这种感觉或许来自他们的摄影身份，或许来自他们的自身品格，或许更是来自他们内心的帝国情结。我是这么一眼看穿的。
2、说得好听是占有，说得难听是掠夺
听说过一位摄影师的故事，当年他自掏腰包走遍西藏的时候是个画家。十多年前的西藏远比今天的西藏原汁原味原生态，足以令众多的艺术工作者为之抓狂。不但吃苦耐劳的精神可嘉，尤其是，把节衣缩食的银子付诸于并不便宜的胶卷、洗印更是令人感佩。但他还有一个爱好，走哪都要顺手牵点什么，比如大大小小的嘛呢石，比如羚羊角野牦牛头骨，甚至从一个偏僻的小寺院里将一尊小佛像揣入兜中。他声称这些都是他的素材。
其实不止他如此，有一位艺术工作者可谓较早到达如今已是旅游景点的藏北「骷髅墙」，他凭着下乡采风的名义，用不着买门票也用不着给看守人一点零钱，就从整体到局部尽情地拍了个够。拍则拍矣，但他期望的是把这些骷髅照片买个好价钱，却被同行中的另一位高手借口认识老外，于是连底片全都拿走，从此那人就变成第一个“发现”“骷髅墙”的人了。而我在一位1960年代进藏的作家家中，见过数百个看上去年代久远的泥塑小佛像“擦擦”，这些从阿里古格废墟中找到的“擦擦”，背面还深深印着制作者拇指的纹路，如今都成了这位作家自称的藏品……而这样的行为艺术不胜枚举。
至于摄影也是这样——“穿脏兮兮的皮袍子的藏胞，转经的或辩经的人们，活佛与喇嘛，朝圣途中仆地前行的信徒，圣湖畔的玛尼堆，天葬台与秃鹫，雪山与冰川，藏戏与云朵……”，似乎不拍这些就不足以证明拍的是西藏。而拍这些时，广大摄影者们又是怎么去拍摄的呢？或者说，在摄影者与被摄影者之间，呈现的是一种什么样的关系呢？（连载）
（文章只代表特约评论员个人的立场和观点）
https://www.rfa.org/mandarin/pinglun/weiseblog/ws-07102023134430.html
བོད་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་ཞེས་པའི་དེབ་ངོ་སྤྲོད།Tibet was never part of China. Part 146
གཏམ་བཤད་པ། སྐུ་ཞབས་སངས་རྒྱས་སྐྱབས།
Tibet has not been part of China since ancient times Hon-Shiang LAU རྒྱ་རིགས་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ལིའུ་ཧན་ཁྲིན་གྱིས་བརྩམས་པའི་ཞིབ་འཇུག་ཆེད་དེབ་༼ བོད་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་༽ ཞེས་པ་ངོ་སྤྲོད། ཨང་རིམ་བརྒྱ་དང་བཞི་བཅུ་ཞེ་དྲུག དེབ་འདིའི་ནང་དུ། བོད་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་ཞེས་པའི་དེབ་འདི་ནི། ཐེ་ཝན་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཁང་གི་སློབ་སྟོན་འོག་ཡོད་པའི་གངས་ལྗོངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་༢༠༡༩ ལོ་ཟླ་བ་༡༡ ནང་པར་སྐྲུན་བྱས་པའི་(བོད་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་) ཞེས་བའི་རྒྱ་ཡིག་གི་དེབ་ཅིག་ཡིན། དེབ་འདིའི་རྩོམ་པ་པོ་སྐུ་ཞབས་ལིག་ཧན་ཁྲིན། དེབ་འདི་ནི། བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག་གྲུབ་འབྲས་གསར་ཤོས་རེད་ཟེར་ན་ཧམ་བཤད་མིན་པར་འདོད། ངོ་སྤྲད་བྱེད་བཞིན་པའི་དེབ་འདི་ནི་ཁོས་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་བྲིས་པའི་སྟོད་ཆ་དེ་ཡིན། དེབ་འདིར་ལ་བམ་པོ་༤ དང་ཤོག་གྲངས་༨༣༠ ཡོད། པར་རིས་དང་ས་ཁྲ་བཅུ་ཕྲག་འགའ་བཀོད་ཡོད། དེབ་འདིའི་ནང་དུ། ༡། རྒྱའི་ཡིག་ཚང་ཚད་ལྡན་གྲགས་ཅན་ཏེ། གཙོ་བོ་གཞུང་གི་ཡིག་ཚང་དང་དེ་བཞིན་དམངས་ཀྱིས་བྲིས་པའི་ཡིག་ཚང་གི་ཟུར་དཔང་། དཔེར་ན། བཀའ་བཀོད་མ། གཞུང་བྲིས་མ་སོགས་ཀྱིས་བོད་དང་མིང་རྒྱལ་རབས་དང་། བོད་དང་ཆིང་རྒྱལ་རབས་དབར་གྱི་འབྲེལ་བར་བློ་གཟར་བོ་དང་ཡིག་ཚང་རང་གིས་ཁུངས་གཏུག་ར་སྤྲོད་ཀྱིས་བདེན་དཔང་བྱས་ཡོད། ༢། ༡༩༤༩ ལོའི་རྗེས་སུ་རྒྱ་ནག་དམར་པོ་གཞུང་གིས་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་ལ་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་རྫུན་བཟོ་ཅི་ལྟར་བྱས་པ་ཐེར་འདོན་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཐོག་མ་སུས་རྫུན་བཟོ་དང་དེབ་གང་དུ་བཀོད་པ། དེའི་རྗེས་སུ་དེབ་གང་དུ་ལུང་འདྲེན་བྱས་ཡོད་པ་སོགས།དཔེར་ན། རྒྱ་དམར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ཡིན་ཟེར་མཁན་ཡ་ཧན་ཀྲང་གིས་རྒྱའི་གནའ་བོའི་ཡིག་ཚང་གི་བརྗོད་བྱར་བཟོ་བཅོས་དང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་གནའ་བོའི་ཡིག་ཚང་ཁུངས་ལྡན་གྲགས་ཅན་གྱི་མིང་གཅིག་པ་ཡིན་པའི་དཔེ་དེབ་བསྐྱར་སྒྲིག་གིས་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བ་ངོ་མ་བཀབ་གསང་བྱེད་པ། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་དམར་པོ་གཞུང་གིས་གནའ་བོའི་ཡིག་ཚང་མེད་པ་གསར་བཟོ་ཡིས་བོད་ཀྱི་བདག་དབང་དང་། རྒྱལ་བ་པན་ཆེན་སོགས་ཀྱི་ཡང་སྤྲུལ་ངོས་འཛིན་ལ་ཇུས་གཏོགས་བྱེད་པ། དཔེར་ན་སྒྲིག་ཡིག་དོན་ཚན་ཉི་ཤུ་རྩ་དགུའམ་ལུགས་སྲོལ་གསར་འཛུགས་ཀྱི་དོན་ཚན་ཉི་ཤུ་རྩ་དགུ ཡང་ན་གྲོས་འདེབས་དོན་ཚན་ཉེར་དགུ་ཟེར་བའི་ཡིག་ཆ་རྫུན་བཟོ་དང་འགྲེལ་ལོག་གང་འདོད་བྱེད་པ། ༣། རྒྱའི་ཡིག་ཚང་ལ་བརྟག་དཔྱོད་བྱེད་སྟངས་སོགས་རྒྱས་པར་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་ན་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་དགེ་ཕན་ཆེན་པོ་ཡོད་སྙམ། དེབ་འདིའི་ཞིབ་འཇུག་གི་གྲུབ་འབྲས་ནི། བོད་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ནམ་ཡང་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་སུ་བསྡུས་ཐུབ་མེད་པའི་རང་བཙན་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན། རྒྱ་དམར་གྱི་བཙན་འཛིལ་ནི། ༡༩༥༠ ལོར་རྒྱ་དམར་གྱིས་བོད་ལ་དམག་དྲངས་པ་ནི་འཁྲུལ་བྲལ་གྱི་བཙན་འཛུལ་དང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་རྩ་མེད་བཟོས་པ་ཡིན། དེ་ནི་ཉི་ཧོང་གིས་༡༩༣༧ ལོར་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡ་གཟི་ལྡན་མཉམ་འབྲེལ་འཛུགས་ཆེད་རྒྱ་ནག་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱས་པའི་གནས་ལུགས་དང་དྲང་བདེན་ཙམ་ཡང་མེད། གཏམ་བཤད་གསན་གཟིགས་གྲུབ་རྗེས་མོས་རྟགས་SUBSCRIBESའགོད་པ་དང་བཤེར་འདྲེན་SHAREགནང་རྒྱུ་མ་མཉེལ་བ་གནང་རོགས། བཀའ་དྲིན་ཆེ།བོད་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་ཞེས་པའི་དེབ་ངོ་སྤྲོད།Tibet was never part of China. Part 145
གཏམ་བཤད་པ། སྐུ་ཞབས་སངས་རྒྱས་སྐྱབས།
Tibet has not been part of China since ancient times Hon-Shiang LAU རྒྱ་རིགས་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ལིའུ་ཧན་ཁྲིན་གྱིས་བརྩམས་པའི་ཞིབ་འཇུག་ཆེད་དེབ་༼ བོད་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་༽ ཞེས་པ་ངོ་སྤྲོད། ཨང་རིམ་བརྒྱ་དང་བཞི་བཅུ་ཞེ་ལྔ། དེབ་འདིའི་ནང་དུ། བོད་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་ཞེས་པའི་དེབ་འདི་ནི། ཐེ་ཝན་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཁང་གི་སློབ་སྟོན་འོག་ཡོད་པའི་གངས་ལྗོངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་༢༠༡༩ ལོ་ཟླ་བ་༡༡ ནང་པར་སྐྲུན་བྱས་པའི་(བོད་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་) ཞེས་བའི་རྒྱ་ཡིག་གི་དེབ་ཅིག་ཡིན། དེབ་འདིའི་རྩོམ་པ་པོ་སྐུ་ཞབས་ལིག་ཧན་ཁྲིན། དེབ་འདི་ནི། བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་གྱི་ཞིབ་འཇུག་གྲུབ་འབྲས་གསར་ཤོས་རེད་ཟེར་ན་ཧམ་བཤད་མིན་པར་འདོད། ངོ་སྤྲད་བྱེད་བཞིན་པའི་དེབ་འདི་ནི་ཁོས་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་བྲིས་པའི་སྟོད་ཆ་དེ་ཡིན། དེབ་འདིར་ལ་བམ་པོ་༤ དང་ཤོག་གྲངས་༨༣༠ ཡོད། པར་རིས་དང་ས་ཁྲ་བཅུ་ཕྲག་འགའ་བཀོད་ཡོད། དེབ་འདིའི་ནང་དུ། ༡། རྒྱའི་ཡིག་ཚང་ཚད་ལྡན་གྲགས་ཅན་ཏེ། གཙོ་བོ་གཞུང་གི་ཡིག་ཚང་དང་དེ་བཞིན་དམངས་ཀྱིས་བྲིས་པའི་ཡིག་ཚང་གི་ཟུར་དཔང་། དཔེར་ན། བཀའ་བཀོད་མ། གཞུང་བྲིས་མ་སོགས་ཀྱིས་བོད་དང་མིང་རྒྱལ་རབས་དང་། བོད་དང་ཆིང་རྒྱལ་རབས་དབར་གྱི་འབྲེལ་བར་བློ་གཟར་བོ་དང་ཡིག་ཚང་རང་གིས་ཁུངས་གཏུག་ར་སྤྲོད་ཀྱིས་བདེན་དཔང་བྱས་ཡོད། ༢། ༡༩༤༩ ལོའི་རྗེས་སུ་རྒྱ་ནག་དམར་པོ་གཞུང་གིས་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བའི་སྐོར་ལ་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་རྫུན་བཟོ་ཅི་ལྟར་བྱས་པ་ཐེར་འདོན་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཐོག་མ་སུས་རྫུན་བཟོ་དང་དེབ་གང་དུ་བཀོད་པ། དེའི་རྗེས་སུ་དེབ་གང་དུ་ལུང་འདྲེན་བྱས་ཡོད་པ་སོགས།དཔེར་ན། རྒྱ་དམར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་ཡིན་ཟེར་མཁན་ཡ་ཧན་ཀྲང་གིས་རྒྱའི་གནའ་བོའི་ཡིག་ཚང་གི་བརྗོད་བྱར་བཟོ་བཅོས་དང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་གནའ་བོའི་ཡིག་ཚང་ཁུངས་ལྡན་གྲགས་ཅན་གྱི་མིང་གཅིག་པ་ཡིན་པའི་དཔེ་དེབ་བསྐྱར་སྒྲིག་གིས་བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་བ་ངོ་མ་བཀབ་གསང་བྱེད་པ། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་དམར་པོ་གཞུང་གིས་གནའ་བོའི་ཡིག་ཚང་མེད་པ་གསར་བཟོ་ཡིས་བོད་ཀྱི་བདག་དབང་དང་། རྒྱལ་བ་པན་ཆེན་སོགས་ཀྱི་ཡང་སྤྲུལ་ངོས་འཛིན་ལ་ཇུས་གཏོགས་བྱེད་པ། དཔེར་ན་སྒྲིག་ཡིག་དོན་ཚན་ཉི་ཤུ་རྩ་དགུའམ་ལུགས་སྲོལ་གསར་འཛུགས་ཀྱི་དོན་ཚན་ཉི་ཤུ་རྩ་དགུ ཡང་ན་གྲོས་འདེབས་དོན་ཚན་ཉེར་དགུ་ཟེར་བའི་ཡིག་ཆ་རྫུན་བཟོ་དང་འགྲེལ་ལོག་གང་འདོད་བྱེད་པ། ༣། རྒྱའི་ཡིག་ཚང་ལ་བརྟག་དཔྱོད་བྱེད་སྟངས་སོགས་རྒྱས་པར་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་ན་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་རྣམས་ལ་དགེ་ཕན་ཆེན་པོ་ཡོད་སྙམ། དེབ་འདིའི་ཞིབ་འཇུག་གི་གྲུབ་འབྲས་ནི། བོད་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ནམ་ཡང་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་སུ་བསྡུས་ཐུབ་མེད་པའི་རང་བཙན་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན། རྒྱ་དམར་གྱི་བཙན་འཛིལ་ནི། ༡༩༥༠ ལོར་རྒྱ་དམར་གྱིས་བོད་ལ་དམག་དྲངས་པ་ནི་འཁྲུལ་བྲལ་གྱི་བཙན་འཛུལ་དང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་རྩ་མེད་བཟོས་པ་ཡིན། དེ་ནི་ཉི་ཧོང་གིས་༡༩༣༧ ལོར་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡ་གཟི་ལྡན་མཉམ་འབྲེལ་འཛུགས་ཆེད་རྒྱ་ནག་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱས་པའི་གནས་ལུགས་དང་དྲང་བདེན་ཙམ་ཡང་མེད། གཏམ་བཤད་གསན་གཟིགས་གྲུབ་རྗེས་མོས་རྟགས་SUBSCRIBESའགོད་པ་དང་བཤེར་འདྲེན་SHAREགནང་རྒྱུ་མ་མཉེལ་བ་གནང་རོགས། བཀའ་དྲིན་ཆེ།
訂閱：
文章 (Atom)